Czym jest pewność siebie i jak ją wzmacniać? Nikt z nas nie rodzi się pewny siebie. Nikt z nas nie rodzi się ze zdrowym poczuciem własnej wartości. One wypływają z naszego wychowania, z wpływu otoczenia na to, w jaki sposób o sobie myślimy, a potem przychodzą z doświadczeniem – warto o nie zadbać świadomie.
Dzisiaj zatem o dwóch filarach naszego dobrego, szczęśliwego życia i jak łączą się one z naszym sposobem myślenia i postrzegania świata.
Na początek jednak zdefiniujmy, czym jest pewność siebie i poczucie własnej wartości – pojęcia bardzo ze sobą powiązane:
- poczucie własnej wartości – to zdrowe, realistyczne, akceptujące myślenie o sobie i swoich możliwościach, oparte na wewnątrzsterowności (samostanowieniu) i otwartości, niezależne od opinii i krytyki innych, poczucie wartości wynikające z faktu istnienia, równości z innymi w byciu istotą ludzką, oparte na szacunku do siebie i innych;
- pewność siebie[1] to stan umysłu, który wynika ze zdrowego poczucia własnej wartości, akceptacji, wiary we własną sprawczość i brania odpowiedzialności za siebie, swoje myślenie i swoje decyzje.
Na naszą pewność siebie i poczucie własnej wartości w dużej mierze wpływa to, w jaki sposób myślimy o sobie i o świecie. Dziecko buduje swój obraz siebie poprzez słowa, jakie słyszy od otoczenia. Jednak słowa mogą zarówno leczyć albo kaleczyć. Nawet przy najbardziej kochających rodzicach dziecko może wziąć sobie do serca akurat kaleczące słowa swoich rówieśników czy otoczenia – co szczególnie jest widoczne teraz, patrząc na wpływ sieci społecznościowych na młode osoby. Jednak z czasem, dojrzewając, każdy z nas powinien budować swoje zaufanie do siebie, wybierać, które zdanie otoczenia jest ważne i należy wziąć je pod uwagę, bo oparte jest na życzliwości – a przede wszystkim na konkretach, na faktach – a które opinie nie powinny nas poruszać, bo przedstawiają głównie sposób myślenia danej osoby a mało mówią o nas i nie służą nam – a wręcz przeciwnie, raczej obniżają nasze zdrowe poczucie wartości. Umiejętność krytycznego spojrzenia na opinie innych – krytycznego, czyli z dystansem, opartego na faktach i konkretach – przychodzi z czasem i z doświadczeniem, jednak pod warunkiem, że nie przyjmujemy wszystkiego bezrefleksyjnie. Refleksja, zatrzymanie się, kontakt ze sobą i swoimi emocjami jest podstawą naszego rozwoju. Drugim filarem budowania naszej pewności siebie są nasze sukcesy w pokonywaniu trudności – z doświadczeniem uczymy się radzić sobie w trudnych sytuacjach, rozwiązywać problemy, ufać sobie coraz bardziej, poznawać siebie, swoje możliwości i swoje ograniczenia.
I w tym miejscu wracamy znów do naszego sposobu myślenia. Sposób myślenia sprawia, że jesteśmy tu, gdzie jesteśmy. Przekonania na własny temat mają bezpośredni wpływ na poczucie wartości i pewności siebie oraz zaufanie do siebie, że poradzimy sobie z trudnościami. Przekonania przekładają się na nasze decyzje, na nasze relacje, na nasze poczucie zadowolenia z tego, co mamy. Przekonania albo niszczą, albo budują naszą siłę psychiczną. Siła psychiczna to umiejętność szybkiego powracania do swojej równowagi. Trudności mogą nas przygniatać, ale nie złamią nas, bo wiemy, że damy radę teraz, tak jak daliśmy radę kiedyś.
Czym zatem jest pewność siebie? Zdrowa pewność siebie, która nie powinna być utożsamiana z arogancją, opiera się na realistycznym i pozytywnym obrazie samego siebie, na poznaniu swoich silnych i słabszych stron oraz na przekonaniu, że jestem tyle samo wart/warta, co każdy inny człowiek. Wartość każdego z nas wynika z faktu samego istnienia. Różnimy się w niektórych kwestiach, np. jeśli chodzi o charakter, wykorzystywanie swoich talentów i potencjału, sposób myślenia czy światopogląd, ale każdy z nas, jako człowiek, ma takie same prawa, taką samą wartość.
Nick Vujcić, znany mówca motywacyjny, powiedział: „Mam wybór – albo być złym na Boga za to, czego nie mam, albo być wdzięcznym za to, co mam”. Wydawałoby się, że rodząc się bez rąk i nóg, skazany jest na porażkę. A jego historia wciąż odmienia życie milionów ludzi na całym świecie. Moment, w którym dał sobie szansę pomimo wszelkich braków, kiedy zmienił swoje myślenie na temat swojej niepełnosprawności i podjął wyzwanie, by nie ograniczać się tym, w jaki sposób o sobie myślał, to był moment, kiedy zaczął żyć prawdziwie.
„Jeżeli myślisz, że coś możesz lub czegoś nie możesz, za każdym razem masz rację.” To z kolei słowa Henry Forda. Gdy czytamy biografie ludzi sukcesu, to układają się one często w wiele porażek, zanim nastąpił ów oczekiwany sukces. Często sukces to determinacja w myśleniu i działaniu, nie poddawanie się pomimo trudów. Jak widać, jakość naszego myślenia znacząco wpływa na nasze działania – to, co o sobie myślimy, czy się motywujemy, czy sabotujemy, stanowi różnicę pomiędzy tymi, którzy odnoszą sukces, a tymi, którzy skazują się sami na porażki. A porażka to nie wyrok – to lekcja.
Zadbajmy zatem o to, by nasze myśli wzmacniały i budowały naszą wewnętrzną siłę i zdrowe poczucie wartości.
Ćwiczenie:
Wypisz 3 przekonania, które osłabiają Twoje poczucie pewności siebie. A teraz znajdź przykłady w swoim doświadczeniu, które pomogą Ci zmienić je na przekonania wzmacniające – jeśli chcesz, możesz poprosić o pomoc swoich najbliższych. Pamiętaj, że nasz mózg nie lubi pustki i potrzebuje jedne myśli (sabotujące, nie wspierające) zamienić na inne (pozytywne, oparte na faktach i na doświadczeniu).
Błędy poznawcze
Każdemu z nas zdarza się ulegać tzw. błędom poznawczym – przy zbyt dużej ilości informacji nasz mózg lubi sobie upraszczać. Jednak, jeśli błędy poznawcze zdarzają się nam często i stają się naszym sposobem myślenia, wpływa to negatywnie na nasze życie – nasze poczucie wartości, relacje z innymi i nasze osobiste wybory i decyzje. Ważne, aby rozpoznawać pewne schematy w myśleniu i nie ulegać im, zamieniać na myślenie zdrowe, dojrzałe. Oto (wcale nie pełna) lista błędów poznawczych:
• Wyolbrzymianie
• Katastrofizacja (czarnowidztwo)
• Branie do siebie
• Umniejszanie swoich osiągnięć
• Ocena zero-jedynkowa
• Uogólnianie (zawsze, nigdy, wszyscy …)
• Czytanie w myślach, domyślanie się
• Mity na temat kontroli nad wszystkimi i wszystkim
• Wybiórcze spostrzeganie, filtrowanie rzeczywistości, wybiórcze patrzenie na rzeczywistość (jednoaspektowe)
• Brak asertywności, przymus podobania się innym i bycia miłym
• Rozumowanie emocjonalne, kierowanie się tylko emocjami
Przed błędami poznawczymi chroni nas praktyka krytycznego myślenia (uwaga: krytyczne myślenie to nie jest krytykanctwo!), czyli spojrzenie z dystansem, opieranie swoich ocen na faktach a nie emocjach, branie pod uwagę różnych aspektów danej sytuacji – zarówno plusów, jak i minusów. W sieci znajdziemy wiele materiałów na temat rozwijania umiejętności krytycznego myślenia – warto ją rozwijać.
Ćwiczenie
Jeśli rozpoznasz u siebie któryś z wymienionych błędów poznawczych, zatrzymaj się i zweryfikuj fakty, np. jeśli masz tendencję do domyślania się i intepretowania po swojemu, co ma ktoś inny ma na myśli, zadaj pytanie weryfikujące: „Czy miałaś/miałeś na myśli…. Dobrze to rozumiem? Czy właśnie to chcesz powiedzieć?” Otwarta komunikacja chroni nas przed zbędnymi nieporozumieniami.
„Plusy dodatnie i plusy ujemne”
Realistyczne patrzenie na swoje mocne i słabsze strony daje nam możliwość zdrowszego spojrzenia na siebie – bo każdy kij ma dwa końce. Jeśli przesadzimy z naszymi mocnymi stronami, może to ani nam, ani naszemu otoczeniu nie służyć, np. jeśli ktoś zwraca uwagę na szczegóły, jego praca będzie bardzo dobrze wykonana, jednak, jeśli obsesyjnie będzie przywiązywał uwagę do szczegółu, może stracić z oczu priorytety lub pójdzie w stronę perfekcjonizmu, który zabiera czas i energię jemu samemu i najbliższemu otoczeniu. Jak w innych aspektach życia i tu ważna jest równowaga. A teraz pomyślmy o swojej słabszej stronie – jakie ma pozytywy? Np. to, że ktoś nie ma dobrej orientacji, powoduje, że uczy się prosić o pomoc, wchodzić w kontakt i komunikować się z innymi. Uświadamiając sobie drugą stronę naszych mocnych i słabszych stron, łatwiej jest nam zaakceptować siebie.
Za co bierzesz odpowiedzialność?
Na koniec rozmawialiśmy o swoich prawach, do czego dajemy sobie prawo, o co dbamy, na co zasługujemy, za co odpowiadamy my sami. Odpowiedzialność to ważny aspekt, gdyż osoba pewna siebie wie, że jest jedyną osobą, która ma wpływ na swój poziom pewności siebie.
Nikt inny, tylko my jesteśmy odpowiedzialni za swoją pewność siebie i poczucie własnej wartości. To nie jest tak, że ktoś lub coś może drastycznie zmniejszyć lub zwiększyć nasze poczucie pewności siebie. Jeśli tak się dzieje, oznacza to, że uzależniamy swoje poczucie pewności siebie od innych ludzi, żyjąc ich oczekiwaniami i sposobem myślenia – a taki wybór (bo to jest nasz wybór) nigdy nie pozwoli nam żyć szczęśliwie, pełnią życia. Szczęśliwe życie opera się na życiu w zgodzie ze sobą i z innymi, ale nigdy tylko pod dyktando innych…
Tak naprawdę pewność siebie i zdrowe poczucie wartości jest wynikiem naszych własnych działań i decyzji.
Potrzeby a życzenia
Osoba pewna siebie dba o swoją życiową przestrzeń oraz troszczy się o siebie i swoje potrzeby, na równi z potrzebami swoich najbliższych. Dopiero jak zadbamy o siebie, mamy siłę pomagać innym, na zasadzie, że „z pustego i Salomon nie naleje”.
Uwaga: to, czego potrzebuję, to nie to samo, czego oczekuję albo czego chcę. Potrzeby to kluczowe, istotne sprawy, którymi powinniśmy się zająć, np. potrzeba odpoczynku, potrzeba dobrych relacji z innymi, potrzeba rozwoju. To czego chcę, może się ziścić, ale nie musi. Z kolei oczekiwania często prowadzą do rozczarowań – lepiej dać innym wolność i przyjmować to, co nam dają od siebie, niż oczekiwać w napięciu, aż ktoś się zajmie tym, czym ja sam/sama mogę się zająć.
Ćwiczenie:
Czy wiesz, czego obecnie potrzebujesz w życiu? W jaki sposób mógłbyś/mogłabyś to osiągnąć? Co możesz dziś zrobić, żeby zadbać o swoje potrzeby?
Jeśli świadomie zwracamy uwagę na to, w jaki sposób o sobie myślimy i jak to, co myślimy wpływa na nasz obraz siebie – z czasem, bazując na doświadczeniu, umacniamy swoją pewność siebie i uniezależniamy swoje poczucie wartości od zmiennych opinii i wymagań innych osób, przez co stajemy się jednostkami bardziej dojrzałymi, odpowiedzialnymi – ale także bardziej otwartymi i odpornymi na manipulacje. Jak widać, warto dbać o te dwa filary dobrego, szczęśliwego życia. Powodzenia!
[1] Więcej na: https://zwierciadlo.pl/psychologia/11-cwiczen-dzieki-ktorym-zyskasz-pewnosc-siebie